چهار منزل عرفان

حافظ :

    در خم زلف تو آویخت دل از چاه زنخ

    آه کز چاه برون آمد و در دام افتاد


مولانا :

    آه کردم چون رسن شد آه من

    گشت آویزان رسن در چاه من

    آن رسن بگرفتم و بیرون شدم

    شاد و زفت و فربه و گلگون شدم


    در بن چاهی همی بودم نگون

    در دو عالم هم نمی گنجم کنون


قال میچمی :


با سهراب شروع می کنم "هر که در حافظه چوب ببیند باغی، صورتش در وزش بیشه شور ابدی خواهد ماند"


در این چند بیت، حافظ و مولانا از چهار منزل عرفان گذر کردن، بسیار بسیار کلی گویی کردن، و اما می دونیم که جزیی گویی وابسته و پیوسته بسیار مشکل هست، سهراب راه سخت رو انتخاب کرده، و اما قبلا هم گفتم، و حالا هم یادآوری می کنم، ابزار دست سهراب، همون مخلوق روح سهراب : شعر سپید هست .


سهراب با نوشتن هر کتابی (کتاب شعر) خودش رو معرفی می کرد، پله های عرفان سهراب از مرگ رنگ شروع می شن و در دشت ماهیچ مانگاه، غرق می شن، هشت کتاب برای هفت منزل عرفان .

در هر پله، سهراب درک نسبتا کاملی از خودش پیدا می کنه و در نهایت نتایج کسب کرده رو در آخر ِ پله، کتاب وار و سخاوت مندانه به دیگران می بخشه .


دیدم خاموچی برای سهراب پست گذاشته بود، آخرش نوشته بود "کاشان تنها جایی است که به من آرامش میدهد و میدانم که سرانجام در آنجا ماندگار خواهم شد" .

کاشان، همون شهری که پشت دریاهاست "پشت دریاها شهری است" سهراب در ماهیچ مانگاه، ماندگاری خودش رو به اثبات رسونده، و این کتاب رو در مقام "کاشان" نوشته .


قابل توجه دوستانی که "هستند" ;


چهار منزل عرفان که در اون چند بیت از حافظ و مولانا ذکر شده رو میشه در کتاب های سهراب به طور کامل بدست آورد، سهراب برای هر مرحله از عرفان، یک کتاب شعر داره و هر مرحله رو بطور کامل و مفصل توضیح داده :


مرگ رنگ، اولین منزل عرفان :

"دیرگاهی است در این تنهایی

رنگ خاموشی در طرح لب است"


زندگی خواب ها، دومین منزل عرفان

"من شبنم خواب آلود یک ستاره ام

جایم این جا نبود

نجوای نمناک علف ها را می شنوم

جایم این جا نبود"


آوار آفتاب، سومین منزل عرفان

"من از صداها گذشتم

روشنی را رها کردم

رویای کلید از دستم افتاد"


شرق اندوه، چهارمین منزل عرفان

"و ندا آمد: یادی بود، پیدا شد، پهنه چه زیبا شد

او آمد، پهنه زهم وا باید، درها هم

و ندا آمد: پرها هم"


این هم مکمل بحث "دریچه خدا روشن نیست" : دریچه خدا روشن نیست و هرگز روشن نخواهد شد .


سهراب :

کار ما نیست شناسایی راز گل سرخ

کار ما شاید این است

که در افسون گل سرخ شناور باشم

کار ما شاید این است

که میان گل نیلوفر و قرن

پی آواز حقیقت بدویم


مولانا :

گفتند یافت می نشود، گشته ایم ما

گفت آن چه یافت می نشود آنم آرزوست


حافظ :

عکس روی تو چو در آینه جام افتاد

عارف از خنده می در طمع خام افتاد


حافظ نیز اشاره کرده که ذات حقیقت دست یافتنی نیست، فقط پرتویی از حقیقت آشکار میشه .

شاید بی ربط نباشه به اون روایت که پیامبر در معراج آنقدر به خدا نزدیک میشه که فاصله آنها به اندازه یک کمان میرسه و حتی نزدیکتر (قرآن: فکان قاب قوسین او ادنی) اما هرگز پیامبر از این فاصله نزدیکتر نشد .


و باز به قول سهراب :

نه وصل ممکن نیست

همیشه فاصله ای هست


سهراب :

بیهوده مپای، شب از شاخه نخواهد ریخت و دریچه خدا

روشن نیست .

سه نفر + ؟

ظهر تابستان راه را می رفتیم

پایم را خستگی کفش له می کرد

و در سویی هلال طاقت گرد می شد

حسی رنگ می گرفت

سایه ای پر می شد

عکسی در آینه می آمد

کسی بر خلاف جریان آب

به سمت نیاز می رفت

" و خوب یادم هست

یکروز در هوای ابری بهار

سرما طاقتش می فرسود

و من را ابتلای گرمی دستم

سنگش کرد "

و در آینه حالا

هلال ماه دو برابر شده بود

و نیز یادم هست

که زاویه های بسته هندسه را در موسیقی مبهم حیرت خواب می کردم

و عشق را در آبی آب می شستم .

و کم کم آن وقت

لحظه های من دقیق می شد

و در یک حادثه می ریخت

و ناگاه یک دست

موسیقی سرد خواب مرا بر هم زد

و در آینه هلال ها رفتند

و چیزی نبود

کسی نیز نبود

در جذبه دیدار می رفتیم

دستی از دور می آمد

و به سمتی اشاره می کرد

نزدیک تر که شدیم

حضور دو هلال را در آینه نمایان کرد

و رفت

من نیز رفتم

رفتم از قله برگشت بالا

رفتم تا آن سر رجعت

و کفشهایم را پیدا کردم

راهی در مشت و راهی در پیش

و هنوز خواهم آمد

ای لحظه های غربت مجنون

چه چیز نهال حجم تو را در ذهن می نشاند

یک سبد پیچاپیچ

جدیدترین سال نو رو پیچاپیچ تبریک می گم

آرزو می کنم سال جدیدی داشته باشین

---

سبدهاتان پر تازگی احساس، بادا

سینه هاتان پر خلوت نور

فکرهاتان پر آهنگ سفر

پنجره هاتان سبز،

درهاتان باز و قدم هاتان آبی

و نفس هاتان در باد

برود تا فرو افتادن پا در چاله آب .

خواب هاتان پر موسیقی ذوق

دست هاتان گل تسلیم

مژه هاتان، فر خیس محبت بادا

و از شبنم نوروزی فصل، پاهاتان خیس .

من ذوق به دلهاتان دارم

دل هاتان پر امید

من نگاهم به سطح تر چشمان شما دوخته است

چشماهاتان آیینه عطر گل میخک بادا

۲۹ اسفند 1388

شنیع‌ ترین قدرت

خدایا !

شکر که میثم یه دختر نیست .  

شرم آوره، اسفناکه  

دخترا خدا بهتون صبر بده .

از شدت تاسف و تاثر، هنر در گودترین انزوای سر انگشتم، بلرزید و گم شد .

---

در راستای رفتار با جامعه زنان ; بجز قدرت های حق طلب، سایر قدرت ها به دنبال منافع خود بودن .

---

منظورم از اسلام، منحصرا دین اسلام نیست، علی الخصوص اسلامی که در ایران به خورد مردم می دن .

منظورم از اسلام، قدرت هایی هستن و اصلا وجودهایی هستن که سراپا طالب رضای حق هستن، و هر قدرت دیگه ای غیر از این نوع قدرت ها، همه به زن حمله کردن، شاید در ظاهر منادی آزادی زن و حقوق زن باشن، اما در حقیقت، نیت متضادی در رفتارشون هست .

۲۸ اسفند 1388

هفت منزل عرفان سهراب

خانه دوست کجاست ؟ در فلق بود که پرسید سوار

آسمان مکثی کرد

رهگذر شاخه نوری که به لب داشت

به تاریکی شن ها بخشید

و به انگشت نشان داد ۱سپیداری و گفت

نرسیده به درخت

۲کوچه باغی است که خواب خدا سبز تر است

و در آن عشق به اندازه پرهای صداقت آبی است

می روی تا ته آن کوچه که از پشت بلوغ

سر به در می آرد

پس به سمت ۳گل تنهایی می پیچی

دو قدم مانده به گل

۴پای فواره جاوید اساطیر زمین می مانی

و تو را ترسی شفاف فرا می گیرد

در ۵صمیمیت سیال فضا خش خشی می شنوی

۶کودکی می بینی

رفته از کاج بلندی بالا جوجه بردارد از ۷لانه نور

و از او می پرسی

خانه دوست کجاست

---

هفت منزل عرفان به بیان سهراب سپهری

1. درخت سپیدار : طلب

2. کوچه باغ : عشق

3. گل تنهایی : معرفت

4. پای فواره . . . می گیرد : استغنا

5. صمیمیت سیال فضا : توحید

6. کودک روی کاج : حیرت

7. لانه نور : فنا

۲۶ اسفند 1387

تا درک زمان

ای حرارت بلوغ شقایق، لحظه های مرا پر از ابدیت حجم کن

و نیسم را تا سر شاخه کاج،

سبز،

هدایت کن

۲۳ اسفند 1387

سبزینه شرق سبز

گویند رفیقانم در عشق چه سر داری

گویم که سری دارم درباخته در پایی

ای حجم سبز، مرا به رنگ بیکران زاویه هایت ببر

۱۹ اسفند 1387

آرزو

۱۷ اسفند 1387

پرده ها را برداریم

به دل دیرم تمنای کسانی
که اندر دل تمنای تو دیرن

۱۵ اسفند 1387

زخم پا

اگر این پرده برافتد من و تو نیز نمانیم .

۸ اسفند 1387

باور کن

۶ اسفند 1387

رخ اندیشه . . .

اولش می خواستم رخ اندیشه رو آپ کنم، رفتم سراغ مولانا . . . اولش خیلی برام تازه بود مثلا اینا :
خواب از پی آن آید تا عقل تو بستاند
دیوانه کجا خسبد ؟ دیوانه چه شب داند ؟

یا :
باز ترش شدی مگر یار دگر گزیده ای
دست جفا گشاده ای پای وفا کشیده ای

و :
حیلت رها کن عاشقا دیوانه شو دیوانه شو
...

و :
ما آتش عشقیم که در موم رسیدیم

و :
آمده ام که سر نهم عشق تو به سر برم

و همینطور :
ما نه زان محتشانیم که ساغر گیرند
و نه زان مفلسکان که بز لاغر گیرند

و چند تا دیگه هم خوندم، کلا شعرای مولانا خیلی حس می ده خیلی دوچ دارم همینطور حافظ و گاه گاهی هم سعدی حال می کنم
یه زمانی . . . همه شعرا و تک تک ابیاتشون خوراک روحم بودن، گاهی فک می کنم اینقدر رو یخ ناشناخته زندگی سر خوردم . . . و رفتم جایی، که دیگه از دسترس خودم دور شدم یه موضوعی که می خوام بگم اینه که شعر قدیم، قدرت بیان شعر نو رو نداره، اینقدر شاعر در قید و بند وزن و قافیه است که نمی تونه یه موضوع بزرگ، تاکید می کنم یه موضوع بزرگ و طولانی رو توی غزل بیاره، مثنوی هم که کارش بیان داستانه اما میشه واسه این موضوع در موردش بحث کرد الباقی هم مثه رباعی و دوبیتی و . . . کارشون در حد ذکر گوشه ای از درد دل و شکوه و شکایت هستن 

مثنوی، خیلی خوب می تونه در این رابطه با شعر نو رقابت کنه، اما وزن سخت و یکپارچه این قالب هم باز دست شاعر رو می بنده و نمی شه موضوعات خفن و بزرگ رو با این قالب بیان کرد، بگذریم از استثنا .

اما وقتی به سراغ شعر نو میایم، پا به میدان وسیعی گذاشتیم که به گوینده آزادی بیان در قالب و وزن دلخواه رو می ده، با یه نگاه به شعر صدای پای آب و مسافر از سهراب، خیلی خوب میشه این مطلب رو فهمید .
اگه از به بحث کشیدن توان و دانش سهراب بگذریم، میشه گفت بیان چندین موضوع خیلی پیچیده، طولانی و بزرگ، در این دو شعر، نشون دهنده قدرت بیان این قالب شعری هستش .
به عقیده خودم، این نوع شعر، با درون مایه عرفانی _ فلسفی، وقتی از نظر ادبی هم دارای وزنی عالی باشه، می تونیم بگیم که قالب ِ به تکامل رسیده ی غزل و مثنویه
و این شعر به تکامل رسیده رو شاید با یه کمی نگاه باز، بشه گفت، همون شعر سپید هستش
و باید گفت شعر نو یه واسطه است و یه پل نجات بخش برای ادبیات ماست، که بین شعر قدیم و شعر سپید قرار گرفته، شعر نو مثه یه پله ناقص بود که در شعر سپید کامل شد .

البته این نظر میثمه، و این رو هم از روی آثاری که به جا مونده میشه فهمید، برگردیم به شعر نیما، و شروع کنیم . . . و بیایم به سمت آخرین آثار شعر نو، در نهایت خضوع می رسیم به شعر سهراب همون شعر سپید و این نوع شعر رو علی رغم همه دشمنی هایی که باهاش شده و میشه، مثله آقای شاملو که گفته بود :" در جایی که سر آدم بی گناه را در جوی آب می گذارند و می برند، کسی دو قدم آن طرف تر بایستد و بگوید، "آب را گل نکنید !" به تصور من یکی از ما دو نفر از مرحله پرت هستیم، یا من یا او . " اگه این نوع شعر رو در صدر ادبیات فارسی قرار بدیم به جرات می شه گفت از هر لحاظ می شه این از این رتبه دهی دفاع کرد .

حالا چرا اینا رو گفتم ؟
خب دیگه حس رخ اندیشه نوشتن رو ندارم
یادم میادم زمان سربازی که کنارک (جنوب شرقی) بودم هر روز لب دریا بودیم
بعد از اینکه خدمت تموم شد، تا الان، هیچ استخری نبوده که برم و با شوق شکسته برنگردم

متاسفانه باید بگم رخ اندیشه عزیزم، به دست فراموشی سپرده شد، البته به سبک و سیاق قبلی، که از لحاظ ادبی شعرای حافظ و مولانا و گاهی هم سعدی و عراقی و سایر دوچتان :) رو بررسی می کردم، مدتی باید بگذره . . . بعد میام سراغش البته تنهایی کار سختیه، اگه یه همراه پیدا می شد که در زمینه بیان اندیشه نهان این نوع شعر، کمکم می کرد خیلی خوووب می شد :)

هیچ وقت از برگشتن به پله قبلی راضی نبودم، هیچ وقت

غزلیات شمس و حافظ و . . . ، بدون فلسفه در آخر، به گل تنهایی می رسه، این جا باید به قول سهراب با ریاضی به سراغ ناشناخته ها و لمس نشده ها رفت، و بعد Return and Return and . . .

فعلا تا . . . . .  ، همین پله هایی به بام اشراق و هیس ! آوازی از سکوت می آید
+
یه بلاگ دیگه به نام بکا که اولش می خواستم پرگار رو ثبت کنم، بکا آزمایشیه !

اما رسوا ! چند روز پیش یه تصمیمی در موردش گرفتم اما منصرف شدم، رسوا باشه واسه حس خودش .

احتمالا هیس ! آوازی از سکوت می آید رو از andishe به sohrabitar منتقل کنم و اسمش رو هم همون، سهراب ی تر بذارم .

۶ اسفند 1387

هواداری

یارب آن آهوی مشکین به ختن باز رسان
و آن سهی سرو خرامان به چمن باز رسان

دل آزرده ما را به نسیمی بنواز
یعنی آن جان ز تن رفته، به تن باز رسان

ماه و خورشید به امر تو به هم چون که رسند
یار مه روی مرا نیز به من باز رسان

سنگ و گل گشت عقیق از سر گریه من
یارب آن گوهر رخشان به یمن باز رسان

برو ای طایر میمون همایون طلعت
پیش عنقا سخن زاغ و زغن باز رسان

سخن این است که "ما بی تو نخواهیم حیات"
بشنو ای پیک خبرگیر سخن باز رسان

آن که بودی وطنش دیده حافظ، یارب
به مرادش ز غریبی به وطن باز رسان

---

پ ن : خداییش حافظ خیلی هواداری می کنه ها !

قابل توجه خاموش 

ت ن : یه چیزی می خواستم بگم اما تا اومدم عکس رو آپلود کنم یادم رفت 

ث ن : فقط نگید عکس ربطی به شعر نداره، داره داره داره

۲ اسفند 1387